UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, heeft Nikola Kovačević, een Servische advocaat, uitgeroepen tot regionale winnaar voor Europa van de Nansen Refugee Award 2021. De eer viel hem te beurt voor zijn inzet als mensenrechtenverdediger en het verlenen van juridische bijstand aan asielzoekers en vluchtelingen in Servië.
Mensenrechtenadvocaat Nicola Kovačević in een verlaten gebouw aan de Servische grens. © HCR/Vladimir Zivojinovic
Door Farrah Geddes in Belgrado, Servië
Nikola heeft zijn leven gewijd aan het helpen van asielzoekers en vluchtelingen. Hij biedt niet alleen gratis juridisch advies en ondersteuning bij hun asielaanvraag, maar helpt hen ook bij het verkrijgen van toegang tot onderdak, werk, onderwijs en medische hulp in de hoop dat ze in Servië een nieuw leven kunnen beginnen
Nikola zet zich sinds 2012 actief in voor de bescherming van vluchtelingen. Hij heeft ondertussen bijna 30 procent van de asielzoekers die in Servië bescherming krijgen, vertegenwoordigd. Hij volgt hun zaken nog lang nadat ze zijn opgelost en blijft bevriend met zijn cliënten. Hij gaat met hen uit eten en leert hun cultuur kennen.
Vanwege zijn uitzonderlijke toewijding en zijn belangrijke bijdrage aan de verbetering van het asielsysteem in Servië, werd hij dit jaar verkozen tot regionale winnaar voor Europa van de UNHCR Nansen Refugee Award, een prestigieuze prijs die jaarlijks uitgereikt wordt aan personen, groepen en organisaties die zich buitengewoon hebben ingezet voor vluchtelingen, intern ontheemden of staatlozen. Hij is de allereerste winnaar uit Servië.
Ontdek hier alles over de Nansen Refugee Award
“Nikola’s werk heeft bijgedragen aan belangrijke verbeteringen van de asielprocedure in Servië. Er zijn nu meer vluchtelingen die er internationale bescherming krijgen,” vertelt Francesca Bonelli, UNHCR-vertegenwoordiger in Servië. “Zijn toewijding aan de vluchtelingenzaak in Servië laat zien hoe belangrijk het is dat iedereen betrokken is bij en bijdraagt aan de bescherming van mensen die gedwongen zijn hun huis te ontvluchten. Nikola’s voorbeeld dient als inspiratie voor iedereen, vooral jongeren, die bereid zijn om zich extra in te spannen om vluchtelingen in nood te helpen.”
Voor vluchtelingen is de toegang tot het grondgebied van een land een basisvoorwaarde om asiel te kunnen aanvragen. Landen hebben het recht hun grenzen te controleren, maar onder het internationale vluchtelingenrecht moeten ze er ook voor zorgen dat vluchtelingen toegang krijgen tot bescherming. Dat wordt niet altijd nageleefd. Veel van Nikola’s cliënten hebben geweld meegemaakt toen ze op zoek waren naar een veilig onderkomen in een ander land. Sommigen zijn zelfs door de autoriteiten teruggestuurd toen ze probeerden de grens over te steken.
“Wat we nu meemaken is simpelweg het einde van de rechtsstaat aan de grenzen. Als we de strijd over de grenzen verliezen, verliezen we ook de strijd over het hele asielsysteem,” zegt Nikola.
Veel van de asielzoekers die hij heeft geholpen, zijn zwaar getroffen door het feit dat ze met geweld de grens zijn overgezet.
Onlangs ontmoette hij Abas, een asielzoeker uit Afghanistan, die tijdens een van die pushbacks ernstige verwondingen aan zijn ribben en ruggengraat opliep. Nikola bood hem rechtsbijstand en regelde een medisch onderzoek voor hem. Hij blijft met Abas samenwerken om hem te helpen asiel te krijgen zodat hij van Servië zijn nieuwe thuis kan maken.
“Helaas is dit gewoon weer een normale dag op kantoor voor mij,” zegt Nikola. We zien dit soort praktijken op regelmatige basis. Het is heel belangrijk om te blijven doen wat we doen, want we moeten een manier vinden om dit te stoppen.
Bilal, een asielzoeker uit Syrië, ontmoette Nikola tijdens een heel donkere periode in zijn leven in 2016. “Ik was volledig de weg kwijt, het was alsof niemand me kon horen,” vertelt Bilak, die op dat moment dakloos was. “Maar toen was er plots licht aan het einde van de tunnel en daar was Nikola.”
Nikola bood hem gratis juridische bijstand en hielp hem een woning in Servië te vinden, waarbij hij voor hem borg stond bij de verhuurder. Hij verwees Bilal vervolgens door naar UNHCR en een psycholoog voor therapie. Hij gaf Bilal ook de kans om anderen te helpen, door zijn zaak strategisch te gebruiken in rechtszaken.
“Hij is een van de moedigste mensen die ik ooit heb ontmoet,” zegt Nikola over Bilal. “Doordat we van hem met zijn verhaal een rechtszaak mochten beginnen, heeft hij enorm bijgedragen aan de bescherming van talloze anderen.”
Naast zijn werk met asielzoekers werkt Nikola, als assistent-professor in de rechten aan de Union University in Belgrado, ook aan het creëren van een gemeenschap van jonge advocaten die door mensenrechten gepassioneerd zijn. Jana, een van zijn voormalige studenten, legt uit hoe zijn voorbeeld haar inspireerde om zich in de mensenrechten te verdiepen. “Iemand zien die zoveel gelooft in wat hij doet, inspireerde me enorm en zorgde ervoor dat ik dit ook wilde doen.”
Voor Nikola zijn het de interacties met vluchtelingen en asielzoekers die hem gemotiveerd houden. “Als je met iemand in een wanhopige situatie praat, uitlegt wie je bent, wat je doet… dan ontspannen ze en waarderen ze het dat er iemand is die met hen wil praten,” zegt hij.
“Dat is de kern van het werk dat we doen: de menselijkheid van ieder persoon naar voren brengen en ieder mens met waardigheid behandelen.”
Alle namen van asielzoekers en vluchtelingen die in dit artikel zijn gebruikt, zijn om veiligheidsredenen veranderd.
Deel op Facebook Deel op Twitter
