Voortdurend conflict, ernstige mensenrechtenschendingen en flagrante schendingen van het internationaal humanitair recht veroorzaken verschrikkelijk leed onder intern ontheemde Congolezen en vluchtelingen, waarschuwt UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie.
© Een ontheemde vrouw kijkt uit over het ontheemdenkamp van Lushagala in de provincie Noord-Kivu, Democratische Republiek Congo.
© UNHCR/Guerchom Ndebo
Deze waarschuwing komt er na een humanitaire evaluatiemissie in de Democratische Republiek Congo (DRC), onder andere in de hoofdstad Kinshasa en de oostelijke provincies, onder leiding van Ruven Menikdiwela, UNHCR’s Assistent-Hoge Commissaris voor Bescherming.
In de eerste helft van 2024 alleen al werden meer dan 940.000 mensen gedwongen om te vluchten voor het geweld van talrijke niet-statelijke gewapende groepen. Veel van deze mensen moesten al meerdere keren vluchten. Momenteel zijn er in de DRC meer dan 6,4 miljoen intern ontheemden.
“Ik ben zeer bezorgd over het lot van burgers in de DRC, een situatie die vaak wordt vergeten maar die verwoestende gevolgen heeft. Het is schrijnend dat er wreedheden blijven plaatsvinden tegen deze zwaar getroffen burgerbevolking, en dat ze zelfs in hun zoektocht naar veiligheid geconfronteerd worden met een veelheid aan mensenrechtenschendingen,” aldus Menikdiwela.
In de vroege ochtend van 26 september kwamen drie ontheemden om en raakten 21 anderen gewond toen het ontheemdenkamp Lushagala, net buiten Goma, werd getroffen door geweld. De gevechten tussen verschillende gewapende groepen, met zware wapens, duurden zo’n vijf uur.
Alleen al in Noord-Kivu waren er dit jaar bijna 20 soortgelijke veiligheidsincidenten in ontheemdenkampen. Eind augustus hadden medewerkers van UNHCR meer dan 71.200 slachtoffers van mensenrechtenschendingen geteld.
“Ik heb gesproken met ontheemde mannen en vrouwen in de provincies Ituri en Noord-Kivu. Zij hebben onvoorstelbare gruwel meegemaakt: moord, opsluiting, ontvoering, afpersing en de rekrutering van hun kinderen door gewapende groepen. Vrouwen en meisjes in het bijzonder worden geconfronteerd met een ondraaglijke situatie; hun lichamen worden gebruikt als slagveld.”
Menikdiwela waarschuwde dat gendergerelateerd geweld wijdverspreid is en dat seksueel geweld systematisch en op ongekende schaal wordt gebruikt door de partijen in het conflict.
Volgens gegevens verzameld door Gender-Based Violence Area of Responsibility (GBV AOR) in de DRC, werd in Noord-Kivu in de eerste helft van dit jaar aanzienlijk meer gendergerelateerd geweld gemeld (27.328 gevallen) dan in dezelfde periode in 2023 (20.771 gevallen). Alarmerend is dat 63% daarvan verkrachtingen zijn. UNHCR-teams zien steeds meer ontheemde vrouwen en meisjes hun toevlucht nemen tot schadelijke overlevingsmechanismen, waaronder prostitutie als middel om te overleven of het zoeken naar voedsel en brandhout in het hart van conflictgebieden. In veel afgelegen gebieden is de toegang tot humanitaire hulp afgesloten, of zijn middelen en hulp schaars. Toegang tot justitie blijft ook beperkt, en overlevenden vrezen vaak voor represailles en sociale uitsluiting.
Menikdiwela riep alle betrokken partijen op om het welzijn van burgers, inclusief ontheemden, dringend voorop te stellen, door het humanitaire en civiele karakter van ontheemdenkampen te waarborgen, en zodat ontheemde bevolkingsgroepen zich weer in alle veiligheid kunnen verplaatsen.
Overbevolking en verslechterende sanitaire omstandigheden in ontheemdenkampen hebben de afgelopen weken geleid tot ernstige bezorgdheid bij humanitaire actoren, die vrezen dat ontheemden een verhoogd risico lopen op ziektes, waaronder het mpox-virus.
Tijdens haar missie ontmoette de Assistent Hoge Commissaris ook de premier en de vice–premier van Binnenlandse Zaken, evenals provinciale autoriteiten en humanitaire partners.
Ze benadrukte de inzet van UNHCR om met de autoriteiten te blijven samenwerken om gedwongen ontheemden te ondersteunen, te beschermen en oplossingen te vinden. “Het is overduidelijk dat vrede de beste en meest duurzame oplossing is en dat die dringend nodig is,” aldus Menikdiwela.
“Wat ik heb gezien geeft ook hoop. Er is een sterke inzet van de verschillende actoren om oplossingen te zoeken. Ik heb intern ontheemde families ontmoet die zijn geholpen via lokale integratieprogramma’s. Ze bouwen huizen, starten kleine bedrijven en dragen positief bij aan hun nieuwe gemeenschappen. De autoriteiten hebben hier een cruciale rol gespeeld, en deze inspanningen moeten worden uitgebreid,” zei Menikdiwela.
UNHCR roept de internationale gemeenschap op tot extra steun en financiering. Op 31 augustus 2024 had UNHCR slechts 37 procent ontvangen van de $250 miljoen die nodig is om te voldoen aan de behoeften van mensen op de vlucht in de Democratische Republiek Congo.
Deel op Facebook Deel op Twitter
